Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση;

• Δημιουργία στα ΑΕΙ Δομών Συμβουλευτικής και Προσβασιμότητας.
• Ορισμός υπευθύνου για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη σε κάθε Ακαδημαϊκή Ομάδα (Τμήμα, Σχολή).
•  Ενημέρωση σε τελετές υποδοχής για την ύπαρξη των σχετικών δομών και υπεύθυνων.
• Ενεργοποίηση του θεσμού του Ακαδημαϊκού Συμβούλου.
• Υιοθέτηση Δήλωσης Προσβασιμότητας και Συμπερίληψης σε κάθε syllabus.

Πρόκληση 2η: Έλλειψη στρατηγικής και πλάνων δράσης γύρω από το ζήτημα

Η ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη δεν συμπεριλαμβάνεται πάντα στο στρατηγικό σχεδιασμό των Ιδρυμάτων ή, όταν συμπεριλαμβάνεται, είναι ένα γενικόλογο κείμενο. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σχέδια δράσης για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη εντός των Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αλλά και όταν υπάρχουν, η εφαρμογή των στρατηγικών και των σχεδίων δράσης για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη συχνά προσκρούει σε εσωτερικές αντιδράσεις των εμπλεκόμενων στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Δίχως προσήλωση στο στόχο και καλή επικοινώνηση των σχετικών στρατηγικών η υλοποίηση θα αποτύχει.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η πρόκληση;

• Εκπαίδευση των διαφόρων ενδοπανεπιστημιακών ομάδων σχετικά με καλές πρακτικές στην εκπόνηση στρατηγικού σχεδιασμού και την κατάρτιση σχεδίων δράσεων για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη.
• Ενημέρωση των εμπλεκόμενων ομάδων των πανεπιστημίων για τη σημασία της ισότιμης πρόσβασης και συμπερίληψης και της προστιθέμενης αξίας που μπορεί να επιφέρει εντός των ΑΕΙ.
• Δημιουργία με πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και της Συνόδου Πρυτάνεων αποθετηρίου Καλών Ιδρυματικών Πρακτικών για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη.

Πρόκληση 3η: Ψηφιακή ένδεια και ψηφιακή συμπερίληψη Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της πανδημίας και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που ακολούθησε, η ψηφιακή ένδεια μέρους της φοιτητικής κοινότητας (έλλειψη ψηφιακού εγγραμματισμού, έλλειψη πόρων, π.χ. λάπτοπ, κινητών, σύνδεσης στο διαδίκτυο, εξοπλισμού όπως κάμερες, ηχεία, κτλ.) αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα αποκλεισμού από τη μαθησιακή διαδικασία. Ελλιπείς υποδομές των πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων σε λειτουργικό λογισμικό για εξ αποστάσεως εκπαίδευση επίσης έθεσαν ζητήματα προσβασιμότητας. Ελλιπής εξοικείωση μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας με τα μέσα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης ενηλίκων, ειδικά κατά την περίοδο της πανδημίας υπήρξαν ανασταλτικοί παράγοντες για την απρόσκοπτη συμμετοχή στη μαθησιακή διαδικασία. Η καραντίνα και η απομόνωση των φοιτητών, σε συνδυασμό με την ελλιπή εξοικείωση μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας με τις πλήρεις δυνατότητες των μέσων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ειδικά κατά την 1η περίοδο της πανδημίας, οδήγησαν σε έλλειψη επικοινωνίας και διεπίδρασης που επέδρασαν αρνητικά στην ψυχική υγεία των φοιτητών.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η πρόκληση;

• Οικονομική ενίσχυση των φοιτητών για την αγορά απαραίτητου εξοπλισμού.
• Δανεισμός εξοπλισμού από τα πανεπιστήμια σε φοιτητές που τον έχουν ανάγκη.
• Διοργάνωση μέσω των Γραφείων Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης υποχρεωτικών κύκλων μάθησης για όλο το διδακτικό προσωπικό, με θέμα τη χρήση των εργαλείων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και τις καλές πρακτικές στην εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση.
• Δημιουργία εθελοντικών κοινοτήτων εντός των Ιδρυμάτων για την ανάδειξη και προώθηση καλών πρακτικών.

Πρόκληση 4η: Εκπαίδευση των διδασκόντων γύρω από ζητήματα ισότιμης πρόσβασης και συμπερίληψης Παρ’ όλο που η έρευνα έχει δείξει ότι ο τρόπος διδασκαλίας επηρεάζει άμεσα τον τρόπο μάθησης των φοιτητών και μπορεί να αποκλείει κάποιους από αυτούς από τη μαθησιακή διαδικασία ή να είναι συμπεριληπτικός, η επαγγελματική ανάπτυξη του διδακτικού προσωπικού και η εκπαίδευσή του δεν θεωρούνται ως προϋποθέσεις για την επιτυχή μάθηση και ολοκλήρωση σπουδών της φοιτητικής κοινότητας. Το διδακτικό προσωπικό δεν είναι εξοικειωμένο με βασικούς παράγοντες ετερότητας στα ΑΕΙ και δεν γνωρίζει πώς να προσφέρει συμπεριληπτική εκπαίδευση. Συχνά δε, δεν αναγνωρίζει την ανάγκη παροχής συμπεριληπτικής μάθησης. Οι αρχές της φοιτητοκεντρικής μάθησης δεν είναι πάντα γνωστές στο διδακτικό προσωπικό, αλλά, ακόμη και αν είναι γνωστές, δεν εφαρμόζονται πάντα. Η ανάγκη εκπαίδευσης του διδακτικού προσωπικού αναδείχτηκε ακόμη εντονότερα κατά την περίοδο της πανδημίας.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η πρόκληση;

• Τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα θα πρέπει να καλλιεργήσουν κουλτούρα ισότιμης πρόσβασης και συμπερίληψης διοργανώνοντας μέσω των Γραφείων Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης, ή άλλων ανάλογων δομών, κύκλους μάθησης υποχρεωτικούς για όλο το προσωπικό. Τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα μπορούν να εντάξουν στα ΠΠΣ και ΠΜΣ που προσφέρουν θεματικές που σχετίζονται με την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη.
• Τα Γραφεία Υποστήριξης Διδασκαλίας και μάθησης θα πρέπει να δημιουργήσουν online ελεύθερο εκπαιδευτικό υλικό για την ισότιμη πρόσβαση και συμπερίληψη.

Εν κατακλείδι, θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική τη δημιουργία:

1. Δομής Συμβουλευτικής και Προσβασιμότητας στο ΔιΠαΕ που θα συμπεριλάβει και τις δράσεις που περιγράψαμε.
2. Οριζόντιας Δομής Συμβουλευτικής και Προσβασιμότητας για τα ελληνικά ΑΕΙ που θα προωθεί την επιστημονική συζήτηση αλλά και την πρακτική εφαρμογή της συμπερίληψης.